دادگستری جمهوری اسلامی: حدود ۲ درصد ایرانیان خارج از کشور پرونده سیاسی و امنیتی دارند
عسکر جلالیان، معاون حقوق بشر و بین‌الملل وزارت دادگستری جمهوری اسلامی، با استناد به مطالعات و پژوهش‌های «علمی و فنی» دولت اعلام کرد «کمتر از ۲ درصد و به‌صورت دقیق ۱.۸ درصد» از ایرانیان خارج از کشور دارای «پرونده سیاسی یا امنیتی» هستند.
جلالیان یک‌شنبه ۹ آذر در مصاحبه با خبرگزاری میزان، رسانه قوه قضاییه جمهوری اسلامی، گفت جامعه ایرانیان خارج از کشور «جمعیت مشکل‌داری نیست» و بیش از ۹۸ درصد از آنان «هیچ مساله و مشکلی ندارند».
به گفته این مقام جمهوری اسلامی، «جمعیت زیر دو درصد» که دارای پرونده‌های سیاسی و امنیتی هستند، «عدد قابل اعتنایی» به شمار نمی‌رود و نباید ایرانیان خارج از کشور را «به‌عنوان تهدید نگاه کرد».
او افزود: «تنها چیزی که امکان دارد نگرانی‌هایی ایجاد کرده باشد، پروژه ایران‌هراسی است که توسط معاندین، مخالفین و دشمنان این مرز و بوم در حوزه بین‌الملل و در عرصه رسانه‌ای رخ می‌دهد.»
صحبت‌های این مقام جمهوری اسلامی در حالی مطرح می‌شود که طی سال‌های گذشته شمار زیادی از ایرانیان خارج از کشور پس از بازگشت به ایران بازداشت، زندانی و یا ممنوع‌الخروج شده‌اند.
آفرین (معصومه) مهاجر، زن ۷۰ ساله ایرانی-آمریکایی، رضا ولی‌زاده، شهروند ایرانی-آمریکایی، نسرین روشن، شهروند ایرانی-بریتانیایی و کیانوش سنجری، روزنامه‌نگار، شماری از ایرانیانی هستند که در سال‌های گذشته پس از بازگشت به ایران دستگیر و زندانی شدند.
این نمونه‌ها و موارد مشابه در سال‌های اخیر، به همراه گزارش‌های متعدد از بازداشت، فشار امنیتی و ممنوع‌الخروجی، از مهم‌ترین عواملی هستند که ترس و بی‌اعتمادی ایرانیان خارج از کشور نسبت به بازگشت را تقویت کرده‌اند.
«از خامنه‌ای تقاضای عفو کنید»
جلالیان در ادامه سخنان خود درباره سرنوشت ایرانیان خارج از کشور که دارای «مسائل سیاسی یا امنیتی» هستند، گفت: «برای آنها به تناسب جرایمی که مرتکب شدند و به تناسب پرونده‌هایی که دارند، دستگاه‌های متولی از جمله دادستانی، وزارت اطلاعات، نیروی انتظامی و غیره اقدام می‌کنند.»
او اضافه کرد: «تکلیف فردی که مشکل امنیتی و اطلاعاتی دارد، روشن و مسیرش مشخص است.»
این مقام وزارت دادگستری قانون موسوم به «حمایت از ایرانیان خارج از کشور» را «بسیار ارزشمند» توصیف کرد و گفت طبق ماده شش این قانون، قوه قضاییه مکلف به ایجاد سامانه‌ای ویژه شده که «هر ایرانی در هر جای دنیا بتواند شکایت، دادخواست و اعتراض خود را در آن به‌صورت مجازی ثبت و پیگیری کند».
او گفت ایرانیان مقیم خارج از کشور که در داخل ایران با احکام حبس یا محکومیت‌های مشابه روبه‌رو هستند، می‌توانند با ارائه درخواست از «ظرفیت عفو رهبری» استفاده کنند.
جلالیان پیش‌تر در هفتم آبان گفته بود کسانی که به دلایل سیاسی ایران را ترک کرده‌اند، می‌توانند بازگردند اما احتمال مجازات آنها وجود دارد.
با وجود مواضع رسمی حکومت مبنی بر نبود نگاه امنیتی و فراهم بودن شرایط برای بازگشت ایرانیان مهاجر، تجربه بسیاری از شهروندان و یافته‌های پژوهش‌های اجتماعی از واقعیتی متفاوت حکایت دارد.
بر پایه نتایج یک پژوهش با عنوان «مهاجرت ایرانیان: علل و انگیزه‌ها» که در آذر ۱۴۰۳ انجام شد، از میان بیش از ۱۲ هزار پاسخ‌دهنده، حدود ۱۹ درصد گفتند که در خارج از کشور زندگی می‌کنند و تنها یک‌پنجم آنان تمایل به بازگشت دارند.
یافته‌ها همچنین حاکی از آن است که تنها ۱۶ درصد ایرانیان به فکر مهاجرت نیستند.
این شکاف میان اظهارات مقام‌های رسمی و واقعیت میدانی نگرانی‌های امنیتی، از مهم‌ترین عوامل تداوم بی‌اعتمادی ایرانیان مقیم خارج نسبت به بازگشت به کشور به شمار می‌آید.